Recenzja: "Opętani"

Autor:  Chuck Palahniuk 

Tytuł oryginalny: Haunted

Tłumaczenie: Maciej Potulny

Liczba stron: 480

Cena rynkowa: 34 zł

Wydawnictwo: Niebieska Studnia

Polska premiera: 2009

Opis wydawcy:

"Opętani to opowieść o koszmarach, ale nie o tych, które dręczą dzieci we śnie, tylko o upiorach i lękach, prześladujących nas na jawie. Głównym miejscem akcji jest ustronie pisarzy czyli stary, opuszczony teatr, luźno wzorowany na Villi Diodati nad jeziorem Genewskim, gdzie Lord Byron gościł Mary Shelley i kilku innych pisarzy, którzy podczas deszczowego lata opowiadali sobie straszne historie, a opowieść Mary Shelley stała się zalążkiem słynnego Frankensteina. Pisarzom uwięzionym w teatrze brakuje talentu i ochoty do pracy, ale dla sławy gotowi są na wszystko. Kiedy w zamkniętym na głucho budynku zaczyna brakować jedzenia, przestają działać urządzenia i niebezpiecznie spada temperatura, bohaterowie opowiadają sobie własne horrory."

Głód Świętego Bez Kiszki 

Odkąd pamiętam jestem miłośniczką horrorów, ale dopiero niedawno postanowiłam zmierzyć się z twórczością Palahniuka. Na "Opętanych" natknęłam się w bibliotece i przeczytałam ich głównie dzięki mojej mamie, która po skończeniu tej książki była mocno zawiedziona i stanowczo mi ją odradzała. W tym momencie moja ciekawość, podkręcona wcześniej do szybszych obrotów dzięki prostej, ale dosadnej okładce i zachęcającemu opisowi - sięgnęła zenitu i wiedziałam już, że czeka mnie intensywna czytelnicza przygoda. Obrazek ze środkowym paluchem na okładce powinien zobowiązywać.
Spodziewałam się więc dosadnej, brutalnej makabry sprzeciwiającej się wszelkim ograniczeniom, przełamującej granice dobrego smaku. Buntu przeciw klasycznej konwencji horroru, oryginalności i pomysłów poddających nerwy odbiorcy ciężkiej próbie, której nie każdy będzie w stanie sprostać. Łamania tabu, bezczelnej szczerości oraz zabawy z ludzkimi emocjami, ignorancją, psychiką, bezceremonialnej drwiny ze społeczeństwa, a przede wszystkim - lektury, którą zapamiętam. Miałam też nadzieję, że nie znajdę tu tylko i wyłącznie pustego gore, niepopartego jakimś głębszym przesłaniem. Dodatkowo zaintrygował mnie umieszczony na początku książki cytat pochodzący z "Maski śmierci szkarłatnej", bo cenię sobie dzieła Edgara Allana Poego. Czy treść "Opętanych" rzeczywiście wyróżnia się na tle całej literatury grozy? Dlaczego trudno być wobec nich obojętnym?  Co jest punktem wspólnym treści historii i jej oprawy?  

"Opętani" opowiadają o wydarzeniach mających miejsce na warsztatach literackich, gdzie przebywa grupa ludzi po ciężkich przejściach, zamknięta i odcięta od reszty społeczeństwa, w całkowitej izolacji od świata zewnętrznego, poddana swoim własnym, najczarniejszym myślom, wracająca wspomnieniami do swoich zbrodni, niewyobrażalnych nieszczęść, tragedii, które je spotkała.  Wszyscy wciąż myślą o sławie i pieniądzach, a na swoich przeżyciach chcą po prostu porządnie zarobić. Bez większych sentymentów zdradzają towarzyszom największe sekrety, przeżycia, kryminalną przeszłość. Wszystko to w imię stworzenia szokującego dzieła literackiego, wzbudzającego w innych litość, robiącego z nich męczenników i gwiazdy światowego formatu, które przeszły przez prawdziwe piekło. Żądze materialne napędzają bezlitosną walkę o największą sensację, zazdrość, nienawiść. To doprowadza do ostrej rywalizacji. Przemienia się ona w samookaleczenia, morderstwa, kłamstwa, kanibalizm, manipulacje, plan doprowadzenia samego siebie do takiego stanu, by potem wydać się innym tym najbardziej poszkodowanym. A nikomu nie brakuje pod tym względem obrzydliwych pomysłów, nikt też nie ma większych wyrzutów sumienia i oporów przed bólem. Temu wszystkiemu towarzyszą kończące się powoli zapasy żywności i coraz większa umieralność uczestników. Do czego zdolny jest człowiek, by osiągnąć chwilową przyjemność? Jakie tajemnice skrywają członkowie warsztatów? Jeśli interesują Cię odpowiedzi na te pytania i nie przeszkadza Ci spora dawka scen rodem z najmocniejszego gore - sięgnij po książkę Palahniuka.

Chuck Palahniuk stworzył dzieło bezsprzecznie specyficzne, oryginalne, kontrowersyjne i bulwersujące. Można je pokochać, ale można też znienawidzić. "Opętani" to zarówno powieść, jak i zbiór opowiadań oraz poematów. Warsztaty pisarskie stanowią tu punkt wyjścia, by każdy z jego uczestników opowiedział nam swoją historię, osobisty, realistyczny, rzeczywisty horror, którego sam doświadczył. Życie przepełnione udręką, społeczną znieczulicą, godne największych zwyrodnialców bądź nieszczęśliwców. Autor jest bezkompromisowy, odważnie porusza tematykę dewiacji, seksualnej perwersji, masturbacji, kanibalizmu, nazizmu, materializmu, próżności, egoizmu, pogoni za sławą, przyjemnością i majątkiem. Posługuje się naturalizmem, groteską, jego pomysły mogą u niektórych czytelników wywołać odruch wymiotny. Skłania do refleksji. Rzuca wrażliwość odbiorcy na głęboką wodę, poddaje ją granicom wytrzymałości. Przełamuje tabu, wytacza ciężką artylerię nawet dla zagorzałych miłośników makabry. Oburza, przedstawia najgorszą stronę ludzkiej psychiki. Jednocześnie swobodnie bawi się aspektem psychologicznym, porusza również tematykę wyobcowania, obłędu. Koło "Opętanych" nie da się przejść obojętnie i nie da się ich zapomnieć, z pewnością nie jest to też książka dla każdego.

Bohaterowie "Opętanych" są karykaturalni, wszystkie najgorsze cechy ich osobowości zostały wyolbrzymione i przejaskrawione. Z żadnym z nich nie można się utożsamić, bo wszyscy reprezentują najgorsze postawy, poglądy i dążenia. Każdy ma związek z jakimś ohydnym wydarzeniem, nie ma tu nikogo kompletnie pozbawionego winy, wielu zdaje się mieć poważne problemy natury psychicznej. Noszą pseudonimy związane w jakiś sposób ze swoją przeszłością - znajdziemy tu m. in. Żebraczkę, Kucharza Zabójcę, Świętego Bez Kiszki, Odmrożoną Baronową. Są barwni,zaskakujący, bardzo różnorodni pod względem wyglądu i charakteru. Chuck Palahniuk stworzył masę wyrazistych postaci, ale niektórym czytelnikom ta ich obfitość i mnogość różnych wątków może po prostu przeszkadzać.

Fabuła "Opętanych" szokuje, przeraża, niektórych może wręcz odpychać obrzydliwością. Opowiadania są nierówne, znajdzie się tu wiele naprawdę intrygujących i obfitujących w sceny gore historii, ale nie brakuje tu również tych troszkę nudniejszych i nieco delikatniejszych w swojej formie. Autor praktycznie nie daje czytelnikowi odpocząć, masakruje go wieloma pomysłami, non stop trzyma w napięciu, brakuje tu jakiejkolwiek subtelności, przerywników akcji jest niewiele i stanowią je głównie krótkie poematy,  pewnego rodzaju wstępy do poszczególnych opowiadań. Niektórych odbiorców może to po prostu zmęczyć, a nawet sprawić, że zechcą odłożyć książkę na bok i już nigdy do niej nie powrócić. Język nie powinien sprawiać większych problemów w odbiorze, miejscami nie brakuje też ostrzejszych, wulgarnych wyrażeń. Całość stanowi specyficzną, hardcorową mieszankę.

"Opętani" to jedna z najmocniejszych, najbardziej specyficznych, ohydnych i oryginalnych książek, które kiedykolwiek przeczytałam. Autor dostarczył mi sporej dawki emocji. Czytając tę pozycję nieraz się wzdrygałam, niektóre jego pomysły mnie zszokowały i pokazały, że horror może być obsesyjnie brutalny oraz gorszący, a jednocześnie wciąż zasługiwać na uwagę i mieć jakiś głębszy sens. Nigdy nie zapomnę dzieła Palahniuka i z pewnością nieraz do niego wrócę.


POLECAM: czytelnikom poszukującym szokującego, dosadnego, oryginalnego, ohydnego horroru z dużą ilością makabry i niebanalnym podejściem do tematu.

NIE POLECAM:  osobom o słabszych nerwach i poszukującym mało sugestywnych horrorów, w których napięcie potęguje się powoli.

Moja ocena:

8/10,                 4+

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Utwór na dziś:

Lordi - "Bite It Like A Bulldog" (hard rock)